Hoofdstuk 11 - Samenvatting MEMO bovenbouw - MEMO - Hoofdstuk 11: leven in een massasamenleving §1: - Studeersnel (2024)

Vak

School

Middelbare School - Nederland

Geüpload door:

Aanbevolen voor jou

• 110Geschiedenis samenvatting 6vwoGeschiedenisSamenvattingen100% (54)
• 9Geschiedenis context china VWO 6 2022GeschiedenisSamenvattingen100% (35)
• 4Hoofdstuk 9 - Samenvatting MEMO bovenbouw - MEMOGeschiedenisSamenvattingen100% (32)
• 21Samenvatting Geschiedenis Historische context 3 Duitsland en Historische context 4 China plus kenmerkende aspecten tijdvak 9 en 10, centraal eindexamen 2022GeschiedenisSamenvattingen100% (26)
• 30Samenvatting Geschiedenis CE per KAGeschiedenisSamenvattingen100% (21)

Reacties

Andere studenten bekeken ook

• Samenvatting Historische context 4 Duitsland (Feniks)
• Hc lage landen
• 5v) Tijdvak 8 sv - Tijd van de burgers en stoommachines - 1800-1900
• Geschiedenis samenvatting HC China
• Geschiedenis kenmerkende aspecten 1-49
• Samenvatting koude oorlog

Gerelateerde documenten

• Hoofdstuk 13 - Samenvatting MEMO bovenbouw - MEMO
• Tijdvakkendossier
• Geschiedenis 5V - midden oosten - samenvatting
• Geschiedenis tijdvak 1 tot 4
• Samenvatting Historische context Duitsland 1871 - 1945
• Samenvatting Geschiedenis CE per KA

Gerelateerde Studylists

Hoofdstuk 11: leven in een massasamenleving

§1: een moderne wereld

KA: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen vanmassaorganisatie.

3 belangrijke ontwikkelingen: 1. bevolkingsgroei: te danken aan betere hygiëne en de ontdekking van bacillen die gevaarlijke ziektes veroorzaakten en nu konden worden bestrijdt. 2. Afstanden werden korter en sneller bereikt: door nieuwe vervoersmiddelen en aanleg van verschillende waterwegen werd de reistijd verkort en goedkoper. 3. Communicatiemiddelen: kennis, cultuur en informatie konden op een snellere manier worden overgebracht op een groot publiek.Door de komst van deze ontwikkelingen veranderde de samenleving in West-Europa en de VS ingrijpend (vooral steden). Door deze ontwikkelingen sprekenwe van een moderne samenleving, die in toenemende mate ook eenmassasamenleving was.

De Tweede Industriële Revolutie (1875) ontstond doordat de technologischeontwikkelingen in een stroomversnelling raakten. Het verschil met de 1ste was dater nu gebruik werd gemaakt van elektriciteit, staal en verbrandingsmotoren opbenzine of diesel. De productie werd goedkoper en sneller (lopende band). Dithad allemaal invloed op het dagelijkse leven van de mensen in West- Europa ende VS.

De vooruitgang leidde tot groot optimisme, maar ook tot cultuurpessimisme.Zij waren ervan overtuigd dat de westerse beschaving op korte termijn ten onderzou gaan, Oswald Spengler bekendste vertegenwoordiger stroming.

In Europa werd duidelijk dat maar een kleine groep van de vooruitgangprofiteerde en de rest in armoede en slechte omstandigheden leefden. Omdat debevolking niet in staat was om dit zelf te veranderen, besloot de overheid eenactievere rol te spelen d.m. wetgeving. Nederlandse Woningwet 1901, diewonen in krotten en kelder verbood. Instanties opgericht om de overheid teadviseren + toezichthouden op de gezondheidszorg. Onderwijs moesttoegankelijker worden en daarnaast de leerplichtleeftijd verhogen tot 14 jaar.

Nieuwe technieken in de industrie speelden ook een rol in de rivaliteit tussenlanden (produceren van nieuwe wapens). Duitsland o.l. keizer Wilhelm II deeder alles aan om de macht te vergroten en Engeland in te halen. Daarnaastkonden politieke partijen en regeringen ook misbruik maken van de radio enbioscoop, propaganda. Politieke reclame om mensen te overtuigen van en telaten gehoorzamen aan de ideeën van een bepaalde persoon of partij.

§2: De Eerste Wereldoorlog (Grote Oorlog)

KA: Het voeren van twee wereldoorlogenVerwoesting op niet eerder vertoonde schaal door maasvernietigingswapens ende betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.

Industrialisatie en het modern imperialisme hadden ervoor gezorgd dat demachtsverhoudingen tussen landen was verschoven en de spanningentoenamen. Keizer Wilhelm II streefde naar machtsuitbreiding, Engeland en

Frankrijk waren niet blij met deze plannen (Frankrijk FA- DU oorlog verloren). DeEuropese landen hoopten de vrede te kunnen bewaren, maar hielden welrekening met een oorlog. Er werd veel geld besteed aan het produceren vanwapens en het opbouwen van een leger. Nationalisme speelde een belangrijk rol.Daarnaast werden er bondgenootschappen opgericht. Triple Alliantie (o.Duitsland) en de Triple Entente (o.l. Frankrijk).

Uitbreken van de oorlogAanleiding: moord op Frans Ferdinand, Kroonprins Oostenrijk- Hongarije en zijnvrouw Sophie. De dader, Gravrilo Princip, was een Bosnische nationalist die inServië woonde en woedend over het feit dat Bosnië (1908) nu bij Oostenrijk-Hongarije hoorde i.p. Servië. Servië werd dan ook eerst verantwoordelijkgehouden voor de moord. Wilhelm II koos de kant van Oostenrijk- Hongarije enRusland de kant van Servië. Op 28 juli 1914 verklaarde Oostenrijk- Hongarije deoorlog aan Servië en enkele dagen later Duitsland aan Rusland. En ontstond ereen oorlog tussen de centralen (Duitsland + Oostenrijk-Hongarije) en degeallieerden (Frankrijk, Groot-Brittannië + Rusland).

Nederland was neutraal, door de strikte neutraliteitspolitiek die werd gevoerd.Duitse generaal Von Moltke wijzigden (1914) zijn aanvalsplan waardoorNederland neutraal kon blijven. Wel kreeg Nederland te maken met veelvluchtelingen uit België.

In 1917 besloot Amerika in te grijpen en werd het Duitse leger op grote schaalterug gedrongen. De Duitse legerleiding zag in dat ze de oorlog niet gingenwinnen en de keizer stelde een burgerregering samen. Deze regering wasverantwoordelijk voor de vredesonderhandelingen met de Amerikaanse presidentWilson. Het volk was hier niet blij mee en er dreigden een communistischerevolutie. Om dat te voorkomen werd op 9 november de keizer afgezet en eenrepubliek uitgeroepen. Een nieuwe Duitse regering besloot op 9 november 1918een wapenstilstand.

De overwinnaars sloten verdragen met de verliezers. Met Duitsland(hoofdschuldige) werd het verdrag van Versailles (28 juni 1919) gesloten.Duitsland mocht hierbij niet over de voorwaarde onderhandelen. - schadevergoeding voor aangerichte verwoestingen - ontwapen - gebieden staanMet dit verdrag wilden ze ervoor zorgen dat Duitsland een lange tijd wasuitgeschakeld als machtig Europees land, maar dit zorgden uiteindelijk juist voornieuwe spanningen.

Wilson wilde d.m. ‘Veertien punten’ de vrede in Europa bewaren.Zelfbeschikking en democratie waren het belangrijkste. Als ieder land zich aandeze punten zou houden zou en nooit meer een oorlog uitbreken.

Kenmerken van de oorlogo Inzet van enorme hoeveelheden moderne wapens. Wapens konden snel en gemakkelijk geproduceerd worden. Gifgas, mitrailleurs en kanonnen achter de loopgraven zorgen dat de verdedigende partij altijd in het voordeel was. De aanvallende partij stond namelijk blootgesteld aan kogels en granaatscherven. September 1916 werd de tank voor het eerst gebruikt door de Engelsen. Ze hoopten hiermee door de linies van de vijand te komen, dit was echter niet het geval.

Door Februarirevolutie (stakingen, revoluties) moest de Tsaar aftreden en kwamer een voorlopige regering (allerlei partijen). In de Oktoberrevolutie (1917)pleegden de bolsjewieken een staatsgreep (communisten) en werd de voorlopigeregering afgezet. Tot 1924 had Vladimir Lenin de macht, Stalin nam het in 1928over.

In Duitsland brak in januari 1919 de ‘Spartakusopstand’ uit door decommunisten. De arbeiders- en soldatenraden werden opgericht. De staatsgreepmislukte uiteindelijk en werden Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg, de leidersgearresteerd en vermoord.In Frankrijk werd de communistische partij opgericht, in de jaren 30 invloedsamen met andere partijen de volksfrontregering vormden.Pieter Jelles Troelstra kreeg in Nl de kans om een revolutie uit te roepen. Op 12november 1918 stelde hij dat het volk de macht had overgenomen en debenodigde sociale hervormingen zou doorvoeren > niet serieus genomen,mislukte.De revoluties hadden geen resultaat, toch kregen de communistische partijeninvloed op het bestuur in verschillende Europese landen.

§4: De Verenigde Staten

KA: De crisis van het wereldkapitalisme

De economische crisis ontstond in 1929 totaal onverwachts.Amerika was tijdens de 1e wereldoorlog de wereldmacht geworden en kende eenzeer welvarende periode, het vertrouwen in de economie steeg enorm > Roaringtwenties.

Kapitalisme/ vrije markteconomie was de oorzaak, er was sprake van het vraagen aanbod mechanisme. Door vrije concurrentie kon je veel geld verdienen enhet feit dat je als krantenjongen later rijk kon worden sprak veel mensen aan. Deregering moest zich dan wel zo min mogelijk met de economie bemoeien.Door de concurrentie zorgde voor technologische vernieuwingen (loopband,Henry Ford), andere bedrijven namen dit ook weer over. Het resultaat was eenconsumptiemaatschappij. Door de relatief lage prijzen konden veel Amerikanendeze luxe producten kopen en vormen zij een brede middenklasse in desamenleving.

Ook op politiek gebied wilden de Amerikanen zoveel mogelijk vrijheid.Democratie, verkiezingen en vrijheid van meningsuiting was heel belangrijk. Eensamenleving gebaseerd op democratie en kapitalisme kan alleen functioneren opbasis van vertrouwen, dit deed je als burger d.m. stemrecht.

Iedereen die anders was dan blank en protestants werd achtergesteld/gediscrimineerd in Amerika, zoals de Afro-Amerikaanse bevolking. De Ku KluxKlan (KKK) was een racistische organisatie met als doel een Amerika met alleenblanke orthodoxe protestanten. De overheid deed niks, er kwam zelfs een wet diede ongelijke positief van Afro- Amerikanen goedkeurde. De segregatie(verschijnsel van gescheiden samenleving voor mensen met bepaaldekenmerken) had de goedkeuring van het Amerikaanse gerechtshof. De Afro-Amerikanen behoorden dan ook tot de onderklassen.

De welvaart nam in deze periode voor veel mensen toe, maar het ging inwerkelijkheid helemaal niet goed met de economie in Amerika.

o Mensen betaalden veel luxe producten met geleend geld, geld dat ze ooit zouden moeten terug betalen.o Crisis in de landbouw. Na de 1e wereldoorlog kwam de productie in Europa weer op gang en nam de export sterk af. De boeren kregen te maken met financiële problemen.De aandelen koers bleef wel toenemen. Het kopen op afbetalen werdgestimuleerd (live now, pay later). Uiteindelijk verloren toch mensen hetvertrouwen en stortte in oktober 1929 de New Yorkse beurs op Wall Street in >economische crisis.

Ook Europa kreeg te maken met de crisis. Ze Amerikaanse banken wilden hungeld terug dat ze hadden geleend tijdens de 1e wereldoorlog. De Duitse economiestortte als 1e in en de rest volgde > economische wereldcrisis.

De laag opgeleiden, immigranten en Afro-Amerikane werden als eerste getroffenen werden werkloos en later volgden nog veel meer. De regering o.l. presidentHerbert Hoover deed bijna niets om de problemen aan te pakken. De economiewas gebaseerd op vrijheid en zou zelf de problemen oplossen was het idee, ditwas echter niet het geval. De bevolking vond dat de overheid moest ingrijpen. Ditbegon met het kiezen als Franklin Roosevelt als president (1932), hij was vooractief overheidsingrijpen in de economie met zijn plan New Deal.

New Deal idealen waren directe voedselsteun aan werklozen, koopkrachtbevorderen en industriële productie stimuleren. Dit deed hij door o Hij gebruikte overheidsgeld om mensen te laten werken aan dingen voor de samenleving. Met de loon konden ze producten kopen en dat stimuleerde de fabrieken weer. o Devaluatie van de dollar. Amerikaanse producten werden in het buitenland goedkoper, maar buitenlandse producten in Amerika duurder. Dit moest de werkgelegenheid bevorderen.Tot 1936 hadden deze maatregelen veel succes. Maar tijdens de tweedewereldoorlog was de werkloosheid pas echt opgelost toen de vraag naar wapenssteeg.